بزرگترین اجتماع نوروزی کشور در حرم مطهر رضوی
تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۳۹۹۸۴۹۰۶
خبرگزاری مهر، گروه استانها: هشتمین روز ماه میهمانی خدا را در حالی پای سفره افطار نشستم که آخرین افطاری سال ۱۴۰۲ لقب گرفت؛ افطاری که با شب‌های دیگر خیلی فرق داشت و هر کدام از اعضای خانواده خیلی سریع سرگرم پوشیدن لباس نو شب عید شدند تا بتونیم هرچه سریع‌تر خودمون رو به حرم آقا جانمان علی‌ابن‌موسی‌الرضا (ع) برسونیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همزمان با آخرین قرار عاشقی سال به حرم امام مهربانی‌ها رسیدم، ساعت هشت شب بود که همخوانی صلوات خاصه امام رضا (ع) با نوای حاج مهدی سروری دل‌ها را برای راز و نیاز و تمسک به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) با قرائت آخرین دعای توسل آماده کرد.
بعد از دعا فرصت خوبی برای نوشیدن چای در چایخانه حضرت بود؛ چایی که همیشه برای من دلنشین‌ترین و لذت‌بخش‌ترین چای دنیا است.
وسط چای خوردن چشمم به هزاران شاخه و بوته گل تر و تازه جلب شد که فرش گل بزرگی رو درست وسط صحن پیامبر اعظم (ص) شکل داده بود؛ فرش گلی که بیش از ۴۰۰ مترمربع وسعت داشت.
البته این گل‌ها محدود به همین‌جا نبود و وقتی توی صحن‌های مختلف چرخی زدم، دیدم از سبدهای گلی که آب نماهای صحن آزادی و مسجد گوهرشاد رو زینت داده بود تا گل‌آرایی هنرمندانه باب‌السلام و وروری‌های صحن‌های مختلف عطر و بوی بهار و نوروز طبیعت رو با عطر رضوی درهم آمیخته بود.
آخرین دقایق سال ۱۴۰۲ هم به پایان رسید و به لطف خدای مهربانم، نخستین دقایق اولین روز بهار ۱۴۰۳ و نهمین روز از ماه مبارک رمضان را در محضر ابالجواد (ع) آغاز کردم.
دل‌های بی قراری که هر لحظه بر تعدادشان افزوده می‌شد آمده بودند تا سال نو را در روز زیارتی امام رضا (ع) در جوار این امام همام آغاز کنند و با دخیل بستن دل‌های شکسته شأن به پنجره فولاد حرم، سلامتی، عاقبت بخیری، موفقیت، درمان دردها و رفع گره‌های زندگی‌شان را از امام مهربانی‌ها عیدی بگیرند و به قول این شعر:
هرچه قدر که دردِ بی‌دوا داری
یه دلِ خراب و مبتلا داری
نره یادت که امام رضا داری
از امام رضا بخواه درست کنه
کار خوبه امام رضا درست کنه
پیش بینی حضور بیش از دو میلیون زائر
مدیر عالی حرم مطهر رضوی از پیش‌بینی حضور ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در ۲۴ ساعت تحویل سال در حرم مطهر رضوی خبر داد و گفت: زیارت، نقطه کانونی ترویج معارف اهل بیت (ع) و تبلور دلدادگی مردم و فرصت ابراز عشق مردم به امام است. با هر شاخصی که بسنجیم، امروز زیارت اثربخش‌ترین و فراگیرترین رویداد فرهنگی کشور است.
رضا خوراکیان افزود: امسال با شعار «آرام جان‌ها، بهار حرم و بهار زندگی» سعی شده است تا متناسب با شرایط اجتماعی برگرفته از معارف اهل بیت (ع) بتوانیم ضمن ایجاد فضای شادی و نشاط دینی، زمینه بهره‌گیری از معارف قرآنی در ماه رمضان را فراهم کنیم.
حفظ و گسترش فضای معنوی هنگام سال تحویل توجه ویژه‌ای شده است
قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی نیز ضمن اعلام آمادگی کامل خادمان این آستان مقدس برای میزبانی از زائران نوروزی، ارتقا کمی و کیفی خدمت‌رسانی را دستاورد مهم سال ۱۴۰۲ عنوان کرد و افزود: سالانه افتخار داریم در ایام نوروز، برنامه‌ها و خدمات ویژه‌ای را به زائران و مجاوران در حرم مطهر رضوی ارائه دهیم که از سال گذشته با تقارن نوروز با ماه مبارک رمضان توفیق خدمت‌رسانی ما به زائران و مجاوران عزیز مضاعف شده است.
مصطفی فیضی با بیان اینکه امسال به حفظ و گسترش فضای معنوی هنگام سال تحویل توجه ویژه‌ای شده است، اظهار کرد: قرائت دعای توسل و دعای سال تحویل، اجرای برنامه‌های متنوع با حضور نوجوانان با لباس‌های قومیت‌های مختلف، اجرای گروه سرود و همخوانی، و… برخی از برنامه‌های تدارک دیده شده حرم مطهر رضوی ویژه سال تحویل است.
وی با بیان اینکه ظرفیت حضور همه علاقه‌مندان در راستای ارائه خدمت در حرم مطهر فراهم شده است، تصریح کرد: ۸ مجموعه بزرگ و حدود ۹۰ مجموعه گل‌آرایی در حرم مطهر توسط تشکل‌ها و عموم مردم انجام می‌شود.
پس از مناجات خوانی حاج محمود کریمی که سحرهای ماه رمضان دل‌های زائران را به سمت و سوی ارتباط بهتر و صمیمی‌تر با خالق متعال سوق می‌دهد، بخش اول مراسم تحویل سال نو حرم با قرائت حامد علیزاده قاری بین‌المللی آغاز شد، اجرای گروه سرود حضرت ولیعصر (عج)، اجرای همخوانی گروه تواشیح و پخش کلیپ‌هایی از بیانات امام خمینی (ره) و تبریک اقوام مختلف از دیگر برنامه‌های این بخش از مراسم بود که حوالی ساعت دو بامداد شروع شد.
رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره)، تحویل سال را آغازی برای دگرگونی درونی در خویش می‌دانست و فرموده است: «ما امیدواریم که ملت ما در این سال نو به طوری عمل بکند که سیره انبیا بوده است، به طوری عمل بکند که سیره اولیا بوده است و عمده این است که هواهای نفس از بین برود. انسان در طول عمر،: مبتلای به این هوای نفس است که محتاج به ریاضت است… من امیدوارم که ملت ایران و همه مسلمانان دنیا یک تحولی پیدا کنند در این سال نو، که برای خدا کار کنند، برای سلطه خودشان نباشد، برای هواهای نفسانی نباشد و خداوند ان شاءاللّه همه را توفیق بدهد که در راه خدای تبارک و تعالی مجاهدت کنند و ان شاءاللّه این روز بر همه مبارک باشد و خداوند همه مسلمین را با هم متفق کند در مقابل کفر جهانی.»
سعادتی یکی از زائران استان‌های جنوبی بود که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: من معمولاً به خاطر حال و هوای حرم امام رضا (ع) هر سال سعی می‌کنم حداقل ده روز از ماه رمضان را اینجا باشم.
او می‌گفت: نماز و دعا و مناجات در سحرهای ماه رمضان در هیچ جایی به اندازه این حرم نورانی به انسان آرامش و معنویت نمی‌دهد.
خانم شریعتی که همراه با خانواده به حرم مشرف شده بودند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: امسال که آغاز سال جدید با ماه رمضان مقارن شده فرصت خوبی بود تا ضمن درک سحر در این فضای دلنشین، نوروز را در روز زیارتی ولی نعمتان در این حرم مطهر آغاز کنیم.
احمد جوان خراسانی که به همراه پدر و مادر در این مراسم شرکت داشت در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: ما حدوداً دو سه ساعت تا مشهد فاصله داریم و امشب آمدیم تا آخرین افطار پارسال و اولین سحری امسال را در جوار امام رضا (ع) باشیم.
میرزایی هم از جمله مجاورانی است که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: ما به دلیل مشهدی بودن تو ایام مختلف توفیق حضور در حرم را پیدا می‌کنیم ولی معمولاً در مناسبت‌ها به دلیل ازدحام و برای اینکه زائران که از راه‌های دور تشریف می‌آورند بتوانند با فراغ بال بهتری زیارت کنند، نمی‌آمدیم ولی واقعاً حس و حال امشب حرم خیلی دلنشین و وصف نشدنی است.
جوان کرمانی هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: امسال با توجه به تقارن ماه رمضان با تعطیلات نوروز از این فرصت استفاده کردیم تا روزه‌داری در جوار حرم امام رضا (ع) را تجربه کنیم که تجربه خاص و بی‌نظیری بود و این تجربه با حضور در لحظه سال تحویل تکمیل شد.
زمزمه مناجات سحری توسط ابوالفضل مشکینی و قرائت دعای سحر با نوای مهدی سماواتی بخش دوم برنامه‌های امروز بود که از ساعت سه بامداد آغاز شد؛ شنیدن فرازهای دعای سحر و درخواست‌های عاشقانه این دعا از قادر متعال آن هم در حضور واسطه فیضی مانند امام رضا (ع) آرامش معنوی خاصی را میهمان دل خسته و رنجورم کرد، و چه حس زیبایی این دعابا خود به همراه داشت تا همان فراز پایانی: خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق آنچه اجابت می‌کنی مرا به آن هنگامی که از تو درخواست می‌کنم پس مرا اجابت کن ای خدا.
پس از آن نوبت شنیدن اذانی متفاوت در حرم امام رضا (ع) بود، اذانی که به شکل جمع خوانی توسط مکبران و موذنان حرم مطهر رضوی در صحن‌ها و رواق‌ها طنین‌انداز شد.
حالا نوبت اقامه آخرین نماز سال ۱۴۰۲ رسیده بود، خیل عظیم زائرانی که برای حضور در مراسم تحویل سال نو خود را به حرم حضرت شمس‌الشموس رسانده بودند، نماز جماعت صبح باشکوهی را در حرم مطهر به ثبت رساندند که برای تک تک نمازگزاران ایستاده در این صفوف به هم فشرده توفیقی ارزشمند بود.
پس از اقامه نماز نوبت به سخنرانی سخنگوی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به عنوان مهمان ویژه مراسم رسید تا دقایقی به تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی بپردازد.
ساعت حدود پنج صبح یکم فرودین‌ماه ۱۴۰۳ بود که بخش چهارم برنامه‌های حرم مطهر با اجرای سرود تعاملی گلدسته‌های حرم آغاز شد. در ادامه پس از سخنرانی حجت الاسلام شهاب مرادی و مناجات خوانی ذاکری فر، صابر خراسانی به شعرخوانی پرداخت.
قرائت دعای توسل و مدیحه‌سرایی مهدی رسولی هم پایان بخش برنامه‌های این بخش بود.
دقایقی بیشتر تا لحظه تحویل سال نمانده بود که همخوانی دعای یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ در روز زیارتی امام رضا (ع) صبح اولین روز بهار را معطر به عطر رضوی کرد؛ زائران و مجاوران آستان قدس رضوی با واسطه قراردادن عالم آل محمد (ع) از خداوند متعال مسئلت کردند تا همزمان با دگرگونی طبیعت حال دل آنها را به بهترین حال‌ها تغییر دهند.
سال ۱۴۰۳ با نقاره‌نوازی در بزرگترین اجتماع نوروزی کشور در حرم مطهر امام مهربانی‌ها آغاز شد به امید اینکه شروع این سال پایانی باشد بر صدها سال انتظار ظهور یگانه منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) که بی شک تحقق عید واقعی در این امر است و چه زیبا مرحوم قیصر امین پور در همین رابطه سروده است:
بی تو اینجا همه در حبس ابد تبعیدند
سال‌ها، هجری و شمسی، همه بی خورشیدند
سیر تقویم جلالی به جمال تو خوش است
فصل‌ها را همه با فاصله ات سنجیدند
تو بیایی همه ساعتها و ثانیه‌ها
از همین روز، همین لحظه، همین دم عیدند
ویژه برنامه‌های سال تحویل در حرم مطهر امام رضا (ع) با پخش بیانات نوروزی مقام معظم رهبری و قرائت دعای عهد پایان یافت.
به امید اینکه با عنایات علی‌ابن‌موسی‌الرضا (ع) همگی بر عهد و پیمانی که در آغاز سال جدید با زبان روزه با خدای خود بستیم، ثابت قدم و استوار بمانیم.
کد خبر 6059098منبع: مهر
کلیدواژه: مقام معظم رهبری آستان قدس رضوی مسجد گوهرشاد ماه مبارك رمضان دعای سحر حرم مطهر رضوی سال تحویل نوروز مشهد بوشهر ماه مبارك رمضان زندگی با آیه ها نوروز ایلام کرمانشاه خطبه های نماز جمعه تبریز مسافران نوروزی بارش باران عید نوروز مشهد عکس استانها استان کردستان گفت وگو با خبرنگار مهر گفت حرم مطهر رضوی حرم مطهر قرائت دعای برنامه ها تحویل سال سال تحویل ماه رمضان سال ۱۴۰۲ امام رضا حرم امام آغاز شد سال نو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۸۴۹۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نام ماندگار معمارباشی‌ها بر آستان زرافشان جانان
تلألو هنر است و جلوه‌گری خلاقیت. زیبایی‌ها در اینجا، قاب شده و رفته روی دیوار و ایوان و گنبد و گلدسته. هر آنچه چشم می‌بیند، می‌پسندد. این نتیجه سال‌ها همجواری عشق و هنر است که از حرم مطهر حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) یک اثر برتر معماری خلق کرده است.
از مسجد گوهرشاد گرفته تا ایوان طلا و صحن قدیم و جدید، همه بناها به زیبایی ساخته و آراسته شده‌اند. بنا شدن هر کدام از اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی بخشی از معماری دوره‌های تاریخی حاکم بر ایران را با خود دارد. اهمیت معماری در حرم مطهر، این شغل را به یکی از پرکاربردترین حرفه‌های مورداستفاده در حرم مطهر رضوی تبدیل کرده است. شغلی که از محمدنایب معمار گرفته تا محمدصادق معمارباشی و علی‌نقی مشهدی و معمار بزرگی چون استاد قوام‌الدین شیرازی برای بنا شدن هر کدام از اماکن زیبای حرم مطهر به کار گرفته شده است.
شغلی به قدمت صفویه
از ساخت این بنای مطهر چند صد سال می‌گذرد و خدا می‌داند اولین خشت آن را چه کسی گذاشته است. عمله و بنا، نقاش، کاشی‌کار، آینه‌کار و... همه زیر نظر یک نفر کار می‌کردند تا صحن و سرا بسازند برای حضرت شمس‌الشموس(ع). آن یک نفر هم معمارباشی بوده که مهم‌ترین شغل را در حوزه ساخت و تعمیرات حرم مطهر رضوی داشته است.
اسناد تعمیرات و ساخت‌وسازهای حرم مطهر در دوره‌های مختلف را که بررسی کنیم به سند ۳۲۲۴۴ و ۳۲۳۵۷ می‌رسیم که قدیمی‌ترین سند موجود در آرشیو مدیریت اسناد سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی درباره شغل معمارباشی است. براساس این اسناد، سابقه این پیشه در حرم مطهر رضوی به دوران صفویه بازمی‌گردد. به بهانه روز بزرگداشت شیخ بهایی که در تقویم رسمی کشور روز معماری نام‌گذاری شده، با اعظم نظرکرده، مسئول امور نمایه‌سازی و مستندسازی اسناد مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت‌وگو کردیم تا سابقه این پیشه در حرم مطهر و سندهای به‌جا مانده از آن را بررسی کنیم.
دومین شغل مهم آستان رضویه
الان هم اگر دقت کنید همین‌طور است. این‌طور که مثلاً نام مهندس یا معمار بر پیشانی یا ورودی یا کتیب‌نامچه بناها ثبت و ضبط می‌شود. در حرم مطهر رضوی نیز نام بسیاری از معمارانی که با هنرمندی خود به این بارگاه نور زیبایی بخشیدند، علاوه بر آثار ماندگارشان در اسناد به‌جا مانده از دوره‌های مختلف تاریخ حرم مطهر وجود دارد. دفاتر توجیهات و مقررات، استیفانامچه‌ها، طومارهای تعمیرات، دفاتر اداره و قبض‌های وصل، همگی نمونه‌هایی است که در آنها به حضور معماران در ساخت و تعمیر اماکن مختلف حرم مطهر اشاره شده است. براساس این اسناد، معمار بالاترین شغل در انجام تعمیرات و دومین شغل پرکاربرد در مجموعه اسناد آستان قدس رضوی را داشته است. بنا به سلسله مراتبی که مرسوم بوده، معمارباشی در صدر امور قرار داشته و پس از او معمار، نایب معمار، سرکاردار عمارت، بنا و در آخر عمله و فعله قرار داشتند. در آن زمان روال کار به این صورت بوده که شخص معمار وجوهات تعمیرات را تحویل و استیفانامچه‌های تعمیرات را تأیید می‌کرده است. البته این در صورتی بوده که کار به صورت برون‌سپاری نبوده باشد. یعنی اگر استیفانامچه به صورت قرارداد مقاطعه‌کاری به معمار سرکار دیوان اعلی سپرده می‌شده، هزینه‌های آن باید توسط مستوفی سرکار آستانه و متولی‌باشی تأیید می‌شده است. اگر هم استیفانامچه آن با معمار آستان قدس منعقد می‌شده باید سرکاردار عمارات و ناظر کل، آن را تأیید نهایی می‌کرد. لازم به توضیح است استیفانامچه در واقع سندی است که مطابق آن، قراردادی با معمارباشیان خارج از آستان (معادل پیمانکاری در عصر حاضر) بسته می‌شده است. این اسناد عموماً مربوط به دوره افشاریه‌اند و در آن دوره رایج بوده‌اند. برون‌سپاری ساخت و تعمیر اماکن به این دلیل بوده است که اغلب این معماران و معمارباشیان نه تنها جزو کارکنان آستان نبودند، بلکه از شهرهای دیگری هم آمده بودند. زمانی که نادر فاتحانه از هند بازگشت، علاوه بر غنایمی مانند اشیای نفیس و جواهرات، گوهرهای دیگری را نیز به خراسان آورد. او یگانه‌های تمام اصناف هنری از معماران، نجاران و نقاشان گرفته تا خاتم‌کاران و درودگران را از شهرهایی مثل قم، کاشان و اصفهان به مشهد کوچانید تا بناهایی در حرم مطهر بسازند و با هنرشان آن را آراسته کنند. در این میان، معماران که جزو کارکنان آستان قدس نبودند، در قالب استیفانامچه‌هایی تعمیرات را انجام می‌دادند. از بررسی تعدادی از اسناد تعمیرات در دوره افشاریه به این نتیجه می‌رسیم که گچ‌کاری و نقاشی مکان‌های مختلف حرم مطهر و مسجد جامع گوهرشاد در قالب استیفانامچه‌هایی به معمارباشیان سرکار آستانه، دیوان اعلی (حکومت مرکزی)، قم و اصفهان واگذار شده است. بعدها این شیوه در دوره‌های صفویه و قاجاریه کنار گذاشته شد و یا به‌ندرت انجام می‌گرفت و معماران و معمارباشیان جزو کارکنان سرکار فیض‌آثار به شمار می‌آمدند.
در دفاتر اوارجه مربوط به تعمیرات که هم تعمیرات و هم ساخت و ساز مسجد و اماکن متبرکه را دربرمی‌گیرد، چگونگی پرداخت اجرت و دستمزدها، خرید مصالح ساختمانی و مکان‌های انجام تعمیرات به صورت تفکیک شده و مشخص آمده است. اغلب هزینه‌های ثبت شده در این دفاتر به صورت مقاطعه‌کاری به معمارباشیان دیوان اعلی پرداخت شده است. به عنوان نمونه در دفتر اوارجه مربوط به سال ۱۱۵۶ قمری تعمیرات بنایی، گچ‌کاری و نصب سنگ‌های ازاره‌های شبستان‌های ملاعبادالله و ملاملک‌علی و منبر مسجد گوهرشاد به مبلغ ۷۶ نادری و ۸۲۵ دینار به بنّای سرکارآستانه که اغلب با نام استاد محمدباقر در این اسناد شناخته شده، واگذار شده است. اجرت و مصالح به کاربرده شده در مقایسه با دفاتر توجیهات بسیار کمتر بوده و به نظر می‌رسد بیشتر تعمیرات جزئی و کوتاه مدت در این‌گونه اسناد به معماران و استادکاران محول می‌شده است.
نام‌هایی که به جا مانده
در آرشیو مدیریت اسناد سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی تعداد ۱۲۶ سند درباره معماری حرم وجود دارد که ۱۶ مورد متعلق به سال‌های ۱۱۰۰ تا ۱۲۱۷ قمری یعنی دوره صفویه و افشاریه، ۱۸مورد مربوط به سال‌های ۱۲۱۷ تا ۱۳۴۴ قمری یعنی دوره قاجاریه و ۹۲مورد مربوط به سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۷۴ شمسی یعنی دوره پهلوی به بعد است. قدیمی‌ترین این سندها مربوط به سال ۱۱۵۶ قمری است. این سند که در دوره افشاریه ثبت شده، مربوط به پرداخت مواجب به مأموران خدمت در آستان مقدسه بوده است. در این سند، پرداخت مواجب به شخصی با عنوان معمارباشی سرکار دیوان که در خدمات معماری حرم حضور داشته، ثبت شده است. جدیدترین و آخرین سند هم به سال ۱۳۷۴ شمسی می‌رسید که مربوط به سازمان عمران و توسعه حریم حرم رضوی و درباره مواردی مرتبط با معماری دارالولایه و صحن جمهوری اسلامی است.
اما تعداد اسناد مربوط به شغل معمار در این مجموعه اسناد بسیار بیشتر است. از میان ۳هزارو۳۶۰ مورد سند مربوط به این پیشه، ۳۴۵ سند به دوره صفوی و افشاری، هزارو۲۳۴ سند به دوره قاجار و بقیه به دوره پهلوی به بعد تعلق دارد.
در بررسی این اسناد از نام بزرگانی چون استاد قوام‌الدین شیرازی که بگذریم، به نام‌های زیادی برمی‌خوریم که هرکدام در ساخت گوشه گوشه این حرم و بارگاه نقش‌های کوچک و بزرگی داشتند. یکی از این افراد، استاد محمدصادق معمارباشی سرکار فیض‌آثار در دوره قاجاریه است. در سندی متعلق به تعمیرات حرم مطهر در سال ۱۳۰۵ قمری، برات پرداخت مواجب وی به مبلغ ۱۷ تومان نقد و ۷ خروار و ۴۰ من غله از موقوفات مطلقه ثبت شده است. معمار بعدی حرم مطهر رضوی محمدباقر معمار است که نامش در مجموعه اسناد مسجد جامع گوهرشاد در سال‌های ۱۰۱۰ – ۱۰۰۸ قمری وجود دارد. همچنین محمد شریف بن عرب، معمار شیرازی نیز که تعمیرات صحن کهنه آستانه مقدسه رضویه در سال ۱۰۵۹ به دست او صورت گرفته، از استادان نام‌آور معماری بوده است. دیگر معماری که نامش در یکی از مهم‌ترین مکان‌های حرم مطهر ثبت شده، استاد علی نقی مشهدی معمار است. نام او در جنب توحیدخانه حرم مطهر زیر آینه بزرگ با این عنوان آمده است: «این ایوان زرافشان رفیع عالی به بنایی استاد علی نقی شاگرد استاد معصوم مشهدی به اتمام رسید».
در کنار معماران
معماران از ابتدا در جایگاه نبودند. روزگاری پیش‌تر کارگری کردند، بنایی کردند، در کنار معماران پیش از خود شاگردی کردند و آموختند و آموختند تا شدند معمار و معمارباشی. در اسناد به‌جا مانده مرتبط با این حوزه، نام افرادی به چشم می‌خورد که عنوانشان «نایب معمار سرکار» بوده است. این افراد در زمان غیبت معمارباشی و معمار، عهده‌دار مسئولیت امور بودند و بر انجام کارها نظارت داشتند و در عین حال برای آینده کسب تجربه می‌کردند. در سند شماره ۹۱/۲۱۱۶۵ نام حاجی آقا نایب معمار به عنوان یکی از این افراد ثبت شده که در دوره قاجاریه انجام وظیفه می‌کرده است. دیگر افرادی که در ساخت و ساز حرم مطهر حضور فعال داشتند، بنّاها بودند. این افراد از نظر سلسله مراتب کاری زیردستان معماران محسوب می‌شدند. بنّاها که به عبارت بهتر کمک‌دست معماران بودند، همه کارهای ساختمانی و مسکن‌سازی را انجام می‌دادند. در کنار آنها، یک بردست، چند عمله، یک ناوه‌کش و دو مقنی و یک نجار هم کار می‌کردند. در صفه آرامگاه شیخ حر عاملی در پایین کتیبه، نام یکی از بنّاهای آن دوره یعنی استاد ابراهیم بنّا مشهدی دیده می‌شود. بنایی سنگ‌های گنبد حاتم خانی در تاریخ ۱۲۷۱ قمری به دست این استاد بنا صورت گرفته است. این افراد که در کنار سایر افراد شاغل در مجموعه تعمیرات و ساخت‌وسازهای حرم مطهر رضوی نامشان در جای‌جای این مکان مقدس ثبت و ضبط شده، آثار ماندگاری از خود به جا گذاشته‌اند که تا ابد خواهد درخشید.
پخش زنده بازیهای فوتبال امروز جمعه ۷ اردیبهشت از تلویزیون + سایت آنتن و آپارات